خدمات لجستیک چیست؟

هیچ می‌دانید که شکست در مدیریت لجستیک سالانه میلیاردها دلار به کسب‌وکارها ضرر می‌زند و حتی بزرگترین شرکت‌ها را به زانو درمی‌آورد؟ این فقط یک گوشه از قدرت پنهان ولی حیاتی «خدمات لجستیک» است. اما واقعا خدمات لجستیک چیست که نبود یا ضعف آن چنین تاثیر ویرانگری دارد؟

خدمات لجستیک، بسیار فراتر از حمل‌ونقل صرف، به مجموعه فعالیت‌های برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل جریان کارآمد و مؤثر کالا، خدمات و اطلاعات از نقطه مبدا به نقطه نهایی گفته می‌شود. این شریان حیاتی، از مدیریت انبار و موجودی گرفته تا حمل‌ونقل و پردازش سفارشات را در بر می‌گیرد. از ضررهای لجستیک خسته شده‌اید؟ می‌خواهید آن را به مزیت رقابتی تبدیل کنید؟ با مطالعه این مقاله، مدیریت لجستیک را متحول سازید.

خدمات لجستیک؛ مدیریت جریان کالا، اطلاعات و منابع از مبدا تا مصرف

خدمات لجستیک به فرآیند برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل کارآمد جریان و ذخیره‌سازی کالاها، خدمات و اطلاعات مرتبط، از نقطه مبدا تا نقطه مصرف، به منظور تامین نیازهای مشتریان اشاره دارد. این خدمات کلیه عناصر زنجیره تامین شما، از کارخانه تا مشتری نهایی را در بر می‌گیرد.

هدف اصلی، مدیریت بهینه جابه‌جایی کالا از نقطه‌ای به نقطه دیگر است. شرکت های خدمات لجستیک وظایف گوناگونی مانند حمل‌ونقل (از تولیدکننده به انبارپ و از انبار به مشتری)، انبارداری، مدیریت موجودی، پردازش سفارشات، بسته‌بندی و برنامه‌ریزی مسیرهای بهینه حمل را انجام می‌دهند. این خدمات برای اطمینان از رسیدن کالا در زمان مناسب، مکان مناسب و با هزینه بهینه به دست مشتری ضروری هستند.

انواع خدمات لجستیک؛ آشنایی با طیف وسیع خدمات ارائه شده

خدمات لجستیک از انجام داخلی (1PL) تا برون‌سپاری حمل‌ونقل (2PL)، خدمات جامع (3PL) و مدیریت کل زنجیره تامین (4PL) متغیر است. در ادامه این موارد را بهتر بررسی خواهیم کرد.

لجستیک طرف اول (1PL)؛ مدیریت داخلی حمل‌ونقل و توزیع

در خدمات لجستیک طرف اول (1PL)، شرکت تولیدکننده خودش مسئول حمل و توزیع محصولاتش است. به عبارت دیگر، از منابع داخلی خود مانند ناوگان حمل‌ونقل و پرسنل برای انجام این کار استفاده می‌کند. این مدل برای شرکت‌های کوچک یا آن‌هایی که حجم حمل‌ونقل محدودی دارند و می‌خواهند کنترل کاملی بر فرآیند توزیع داشته باشند، کاربردی است. برای مثال: یک کارخانه کوچک مواد غذایی که محصولاتش را مستقیما به فروشگاه‌های محلی می‌رساند، از خدمات 1PL استفاده می‌کند.

برون‌سپاری حمل و نقل (2PL)؛ استفاده از شرکت‌های حمل‌ونقل تخصصی

خدمات لجستیک طرف دوم (2PL) به‌معنای برون‌سپاری بخشی از فرآیند لجستیک، به‌ویژه حمل‌ونقل و انبارداری، به شرکت‌های متخصصِ دارای دارایی‌های لازم است. این شرکت‌ها مالک ناوگان حمل (کامیون، کشتی، هواپیما) و انبارهای نگهداری کالا هستند.

برخلاف 1PL که در آن خود تولیدکننده مسئولیت حمل را برعهده دارد، در 2PL شرکت تولیدکننده با یک شرکت حمل‌ونقل قرارداد می‌بندد تا کالاهای خود را جابه‌جا کند. این مدل به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا بر تخصص اصلی خود تمرکز کرده و از مقیاس اقتصادی و تخصص شرکت‌های حمل‌ونقل بهره‌مند شوند. با‌این‌حال، گاها هماهنگی و کنترل نسبت به 1PL کمتر است.

خدمات جامع لجستیک (3PL)؛ راهکارهای یکپارچه برای زنجیره تامین

خدمات جامع لجستیک (3PL) به‌معنای برون‌سپاری کامل یا بخشی از عملیات لجستیکی شرکت به یک متخصص خارجی است. شرکت‌های 3PL مجموعه‌ای از خدمات شامل حمل‌ونقل، انبارداری، بسته‌بندی، توزیع، مدیریت موجودی و حتی پردازش سفارشات را ارائه می‌دهند. این راهکارهای یکپارچه به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا بدون نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های لجستیکی، کارایی زنجیره تامین خود را بهبود بخشند و هزینه‌ها را کاهش دهند.

لجستیک طرف چهارم (4PL)؛ مدیریت و بهینه‌سازی کل زنجیره

لجستیک طرف چهارم (4PL) یک مدل پیشرفته برون‌سپاری است که در آن یک شرکت متخصص، مسئولیت طراحی، ساخت، اجرا و مدیریت کل زنجیره تامین مشتری را بر عهده می‌گیرد و به‌عنوان شرکت های خدمات لجستیک شناخته می‌شوند. این شرکت‌ها به‌عنوان یک نقطه کنترل واحد و مشاور استراتژیک عمل می‌کنند و وظیفه آن‌ها فراتر از مدیریت صرف لجستیک است.

کل زنجیره تأمین را از ابتدا تا انتها، شامل مدیریت منابع، فناوری‌ها، زیرساخت‌ها و حتی سایر ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی (3PLها) جز وظایف هماهنگی و بهینه‌سازی طرف چهارم است. هدف اصلی 4PL ارائه یک راه‌حل جامع، یکپارچه و کاملا بهینه برای دستیابی به حداکثر کارایی و شفافیت در سراسر زنجیره تامین است.

اجزای اصلی خدمات لجستیک چیست؟

تا این‌جا به بررسی مفهوم کلی خدمات لجستیک چیست، پرداختیم و دریافتیم که این خدمات نقش حیاتی در مدیریت جریان کالا، اطلاعات و منابع ایفا می‌کنند. حال، برای درک عمیق‌تر این حوزه، به بررسی اجزای کلیدی خدمات لجستیک می‌پردازیم که هر کدام نقش مهمی در عملکرد صحیح و کارآمد زنجیره تامین دارند:

• مدیریت موجودی: نظارت و کنترل کالاها برای اطمینان از در دسترس بودن.
• حمل‌ونقل: جابه‌جایی کالاها از یک مکان به مکان دیگر به‌طور موثر.
• برنامه ریزی تقاضا: پیش‌بینی نیازهای مشتری برای مدیریت موجودی.
• جابه‌جایی مواد: حرکت و ذخیره سازی ایمن و کارآمد کالاها در انبار.
• انبارداری: ذخیره‌سازی سازمان یافته و امن کالاها قبل از توزیع.
• تکمیل سفارش: پردازش و ارسال سفارشات مشتری به‌درستی و به‌موقع.
• پردازش سفارش: دریافت، بررسی و تایید سفارشات مشتری برای اجرا.
• مدیریت حمل و نقل: برنامه ریزی، بهینه‌سازی و اجرای حرکت کالاها.
• مدیریت ناوگان: نظارت و نگهداری وسایل نقلیه برای حمل‌ونقل.
• لجستیک معکوس: مدیریت بازگشت کالاها و مواد برای استفاده مجدد یا دفع.
• مدیریت زنجیره تامین: هماهنگی کلیه فعالیت‌های لجستیکی در سراسر زنجیره.
• مدیریت ریسک: شناسایی و کاهش خطرات احتمالی در عملیات لجستیک.
• طراحی شبکه لجستیک: تعیین بهترین ساختار برای جریان کالا و اطلاعات.
• خدمات مشتری: ارائه پشتیبانی و پاسخگویی به نیازهای مشتریان در لجستیک.
• اطلاعات و کنترل: جمع‌آوری و استفاده از داده‌ها برای تصمیم گیری بهتر.
• بسته‌بندی و برچسب‌گذاری: آماده‌سازی کالاها برای حمل‌ونقل و شناسایی.
• لجستیک ورودی: مدیریت جریان مواد از تامین کنندگان به سازمان.
• رضایت مشتری: هدف نهایی ارائه خدمات لجستیک با کیفیت و کارآمد.
• تحویل: رساندن کالاها به دست مشتری در زمان و مکان مناسب.
• برنامه ریزی مسیر هوشمند: بهینه سازی مسیرهای تحویل برای کاهش هزینه و زمان.

کلیه موارد فوق از اجزای اصلی و کلیدی لجستیک به شمار می‌روند. این عناصر با همکاری و تعامل یک‌دیگر، یک سیستم لجستیکی کارآمد را تشکیل می‌دهند.

لزوما همه شرکت‌های لجستیکی از تمامی این اجزا به‌صورت یک‌جا استفاده نمی‌کنند. نوع خدماتی که یک شرکت لجستیکی ارائه می‌دهد، اندازه و مقیاس فعالیت آن و همچنین نیازهای خاص مشتریانش تعیین می‌کند که کدام یک از این اجزا برای آن شرکت اهمیت بیشتری داشته باشد. برای مثال، شرکت‌های خدمات لجستیکی کوچک ممکن است فقط بر حمل‌ونقل و انبارداری تمرکز کنند، در‌حالی‌که شرکت‌های بزرگ‌تر طیف وسیع‌تری از خدمات از جمله مدیریت زنجیره تامین و لجستیک معکوس را نیز ارائه می‌دهند.

فرآیندهای کلیدی در خدمات لجستیک؛ مراحل اساسی حرکت کالاها

در فرآیندهای لجستیک، با حرکت دادن کالاها سروکار داریم. لجستیک ورودی به معنای تامین و ورود مواد اولیه به سازمان یا کارخانه است. در ادامه، لجستیک داخلی به گردش و مدیریت این مواد در سرتاسر فرآیند تولید می‌پردازد. سپس، لجستیک خروجی وظیفه انتقال و تحویل محصولات نهایی به مشتریان را بر عهده دارد و در نهایت، لجستیک معکوس روی مدیریت بازگشت کالاها از مشتریان به مبدا در هنگام برگشت کالا تمرکز می‌کند.

خدمات لجستیک؛ قلب تپنده زنجیره تامین کارآمد

در این مقاله به‌طور کامل و کارآمد به پرسش «خدمات لجستیک چیست» پاسخ دادیم و آن را به‌عنوان فرآیند برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل جریان کارآمد کالا، خدمات و اطلاعات از مبدا تا مصرف تعریف کردیم. اهمیت لجستیک در جلوگیری از ضررهای مالی و افزایش کارایی کسب‌وکارها برجسته شده است.

انواع خدمات از 1PL (داخلی) تا 4PL (مدیریت استراتژیک کل زنجیره / فولفیلمنت) تشریح شده‌اند. شرکت های خدمات لجستیک با ارائه اجزای کلیدی مانند حمل‌ونقل، انبارداری، مدیریت موجودی و پردازش سفارش، نقش مهمی در بهینه‌سازی فرآیندهای لجستیک ورودی، داخلی، خروجی و معکوس ایفا می‌کنند تا تحویل به‌موقع و مقرون‌به‌صرفه را تضمین کنند.

زنجیره تأمین خود را با تخصص ماهکس کارآمدتر سازید. برای دریافت مشاوره و آشنایی با راه‌حل‌های لجستیکی نوآورانه و متناسب با کسب‌وکارتان، با کارشناسان ما در تماس باشید.